Парадак прыёму і ўліку донараў.

Прыём донараў ва ўстановах службы крыві праводзіцца на падставе пашпарта (для вайскоўцаў – ваеннага білета або пасведчання асобы). Улік донараў ажыццяўляецца па наступных першасных медыцынскіх дакументах:

• часопіс рэгістрацыі мерапрыемстваў, праводжаных пры захворванні донараў пранцамі, гепатыт, СНІД,
• уліковая картка донара,
• медыцынская карта актыўнага донара,
• рэзерв донараў карты,
• ведамасць уліку працы па імунізацыі донараў,
• дзённік уліку донараў.

Улік актыўных донараў вядзецца на падставе “Медыцынскай карты актыўнага донара” у “Дзённіку ўліку актыўных донараў”.

Улік донараў рэзерву вядзецца на падставе “Карты донара рэзерву” у “Дзённіку ўліку донара рэзерву” на падставе “Медыцынскай карты актыўнага донара” або “Карты донара рэзерву” і напрамкаў лячэбна-прафілактычных устаноў.

“Уліковая картка донара” запаўняецца на кожнага донара ў двух экзэмплярах, адзін з якіх перадаецца ў тэрытарыяльны адзіны донарскі цэнтр..

Уліковыя формы захоўваюцца на працягу 5 гадоў, акрамя “Уліковай карткі донара”, якая падлягае захоўванню на працягу 75 гадоў. Пры зняцці донара з уліку ў “Медыцынскай карце актыўнага донара” і с “Уліковай картцы донара” робіцца запіс прычыны зняцця донара і падводзіцца агульны вынік колькасці канфіскаванай крыві або яе кампанентаў за ўвесь перыяд донарства..

Пры нарыхтоўцы крыві ў выязных умовах у арганізацыях дапускаецца запаўненне ўліковай дакументацыі донараў на падставе спісаў, складзеных і зацверджаных медыцынскім работнікам адпаведнай арганізацыі.

Пры наяўнасці камп'ютарнага банка даных аб донарах патрабуецца дубліраванне інфармацыі на папяровых носьбітах..

Функцыі медперсаналу па прыёме і ўліку донараў мэтазгодна размеркаваць наступным чынам.

Медыцынскі рэгістратар (аператар) – запаўняе уліковую дакументацыю на падставе дакументаў, якія сведчаць асобу, афармляе даведкі, выдае першаснаму донару тыпавую анкету (Ужыванне 1). Донар запаўняе анкету сам або з дапамогай медрэгістратара. Запоўненая анкета ўкладваецца затым у донарскую карту. Донору, адведзенаму ад дачы крыві ці яе кампанентаў па медыцынскіх паказаннях, або пры немагчымасці ажыццяўлення працэдуры па тэхнічных прычынах выдаецца даведка аб абследаванні.

Лабарант – перад кровадачай вызначае ўтрыманне гемаглабіну, групу крыві, запаўняе уліковую дакументацыю.

Урач-трансфузіёлаг – праводзіць агляд донараў, запаўняе уліковую дакументацыю, вызначае прыдатнасць да донарства, вызначае колькасць канфіскоўнай крыві, плазмы, клетак крыві, пры неабходнасці накіроўвае на дадатковыя даследаванні і кансультацыі.

Клініка-лабараторнае абследаванне донараў

Пры вызначэнні паказанняў да донарства, віду донарства і аб'ёму ўзяцця крыві або яе кампанентаў лекар кіруецца “Пералікам супрацьпаказанняў да донарства крыві і яе кампанентаў”, “Інтэрваламі паміж відамі донарства” (прыкладанняў 2 і 3), вынікамі збору анамнезу, фізікальнага даследавання і наступнымі нарматывамі:

• стандартны аб'ём нарыхтоўкі крыві – 450 мл 10% , без уліку крыві, узятай для аналізаў (да 40 мл). Асобы з масай цела менш 50 кг дапушчаюцца да донарства ў індывідуальным парадку па рашэнні лекара-трансфузіёлага. Аб'ём данацыі крыві ў іх не павінен перавышаць 12% аб'ёму цыркулявалай крыві (БКК), які складае 6,5 – 7% масы цела.
• максімальны аб'ём адной данацыі плазмы не павінен перавышаць 650 мл, максімальны аб'ём данацый плазмы ў год не павінен перавышаць 15 л;
• да імунізацыі антыгенамі сістэмы Рэзус дапускаюцца мужчыны ва ўзросце ад 18 да 50 гадоў, жанчыны – у перыяд менапаўзы;
• да імунізацыі стафілакокавай анатаксінам дапускаюцца мужчыны ва ўзросце 20 – 50 гадоў, жанчыны да імунізацыі стафілакокавай анатаксінам не дапускаюцца.
• донару вымяраецца тэмпература цела, якая павінна быць не менш за 36°C і не больш за 37°C.
• вызначаецца частата і рытмічнасць пульса: у норме – пульс рытмічны, ад 60 да 80 удараў у хвіліну.
• дапушчальныя паказчыкі артэрыяльнага ціску: сісталічны – у межах 90-170, дыясталічны – 60-90 мм.рт.слупа.
• інтэрвал паміж данацыямі крыві павінен быць не менш 60 дзён. Колькасць данацый крыві ў год у мужчын – не больш за 5, у жанчын – не больш за 4.

Пры наяўнасці абсалютных супрацьпаказанняў да донарства ў медыцынскай дакументацыі адлюстроўваецца прычына адводу ад донарства. (першасны донар) або зняцця з уліку (паўторны донар рэзерву, актыўны донар).

Пры наяўнасці часовых супрацьпаказанняў, выяўленні якіх-небудзь бачных парушэнняў у стане здароўя, пры падазрэнні на кантакт з інфекцыйным захворваннем донар накіроўваецца на дадатковае абследаванне.

Пры адсутнасці супрацьпаказанняў да донарства ўрач вызначае від донарства. (кроў, плазма, імунная плазма, клеткі крыві), аб'ём данацый крыві ці яе кампанентаў.

Дадзеныя аб стане здароўя донара, від донарства і аб'ём узяцця крыві ці яе кампанентаў заносяцца ў адпаведную медыцынскую дакументацыю, афармляецца “Кірунак на кровадачу, плазмаферэз і інш.”, і донар накіроўваецца для данацый.

 

Даследаванне донарскай крыві

Агульныя даследаванні:

Да кровадачы праводзіцца вызначэнне ўзроўню гемаглабіну ў крыві., групы крыві сістэмы АВО.

Далейшы скрынінг донарскай крыві праводзіцца па наступных паказчыках.:

• вызначэнне групы крыві сістэмы АВА падвойны (крыжаванай) рэакцыяй;
• вызначэнне антыгена D сістэмы Рэзус (пры яго адсутнасці – вызначэнне антыгенаў З і Е сістэмы Рэзус; калі выяўлены любы з названых антыгенаў, дадзены кампанент афармляецца як рэзус-станоўчы; калі адсутнічаюць антыгены D, С, E, кампанент афармляецца як рэзус-адмоўны);
• вызначэнне антыгена Да у донараў эрытрацытзмяшчальных кампанентаў крыві;
• антыэрытрацытарныя алаантыцелы (не радзей за 1раз у год);
• антыцелы да ВІЧ-1, ВІЧ-2 і антыген ВІЧ р24;
• павярхоўны антыген віруса гепатыту У;
• антыцелы да віруса гепатыту З;
• антыцелы да бледнай трепонемы.

Па рашэнні рэгіянальных органаў кіравання аховай здароўя, пералік даследаванняў можа быць пашыраны (вызначэнне актыўнасці аланінамінатрансферазы, маркеры бруцэлёзу і інш.).

Вынікі скрынінга маркераў гемотрансмісіўных інфекцый сапраўдныя на працягу 10 сутак з моманту ўзяцця крыві на даследаванні.

Група крыві сістэмы АВО

Калі група крыві сістэмы АВО донара вызначана двойчы на ​​узорах крыві ад розных кровадач двума рознымі рэактывамі з выкарыстаннем крыжаванага метаду даследавання са стандартнымі эрытрацытамі і вынікі супалі, то пры наступных кровадачах дапускаецца даследаванне групы крыві ў лабараторыі праводзіць адной серыяй стандартных сываратак або моноклональных антыцелаў. Пры неабходнасці дыферэнцыяльнай дыягностыкі антыгенаў А1 і А2 выкарыстоўваецца рэактыў анты-А1.

 

Рэзус-прыналежнасць

Першаснае даследаванне рэзус-прыналежнасці крыві донараў праводзіцца ў лабараторыі двума рознымі метадамі. Для правядзення даследавання выкарыстоўваюць экспрэс-метад у прабірках без падагрэву. (універсальны рэагент анты-D), альбо метад аглютынацыі на плоскасці з ужываннем моноклональных антыцелаў (рэактыў цаліклон анты-D-супер), метад аглютынацыі ў гелі, альбо іншы зацверджаны метад.

Рэагенты анты-D-супер, якія змяшчаюць антыцелы класа імунаглабулінаў M, не выяўляюць варыянты антыгена D (напрыклад, DVI). Таму ўсе ўзоры крыві донараў, якія паказалі адмоўны вынік з рэактывам анты-D-супер неабходна дадаткова даследаваць з рэактывам анты-D, якія змяшчаюць няпоўныя антыцелы (імунаглабуліны класа G) жэлацінавым метадам, экспрэс-метадам у прабірках з 33% полиглюкином, аглютынацыяй у гелі або антыглабулінавым тэстам (рэакцыяй Кумбса). У сумніўных выпадках праводзіцца непрамы антыглабулінавы тэст (АГТ). Донары, якія маюць слабы антыген D або DVI фенатып, лічацца рэзус-станоўчымі.

Пры наступных кровадачах, калі рэзус-прыналежнасць донара вызначана двойчы на ​​ўзорах крыві, узятых ад розных кровадач кожны раз двума серыямі рэагентаў або сываратак, то даследаванні рэзус-прыналежнасці крыві праводзяцца з ужываннем адной серыі рэагентаў.

Усе D-адмоўныя ўзоры крыві донараў павінны даследавацца на наяўнасць або адсутнасць антыгенаў З і Е з сыроваткамі або моноклональными антыцеламі адпаведнай спецыфічнасці. Дапускаецца прымяненне поліспецыфічных сываратак або рэагентаў анты-DCE, альбо адначасова анты-DC і анты-DE. Тыпаванне донарскай крыві па антыгенам С і Е праводзіцца двухразова падчас розных кровадач рознымі серыямі сываратак ці рэагентаў. Пры наступных кровадачах дадзеныя даследаванні можна не праводзіць.

 

Даследаванне антыгена Да

Вызначэнне антыгена Да (К1) сістэмы антыгенаў эрытрацытаў Kell праводзяць з ужываннем сываратак або моноклональных рэагентаў анты-Да. Тыпаванне донарскай крыві па антыгене Да праводзіцца двухразова падчас розных кровадач рознымі серыямі сываратак або моноклональных рэагентаў.

Пры адсутнасці разыходжання ў выніках тыпавання, пры наступных крывадачах тыпаванне антыгена Да не абавязкова.

 

Даследаванне іншых антыгенаў

Пры фарміраванні рэгістра тыпаваных донараў, прызначанага для падбору кампанентаў крыві сенсібілізаваным хворым, у донараў вызначаюць дадаткова антыгены сістэмы Rh-Hr: в(гадзіна), д(гадз”), CW і іншых антыгенных сістэм: Леа, Фя, Jka, С.

 

Вызначэнне нерэгулярных антиэритроцитарных антыцелаў

Нерэгулярныя антыцелы падпадзяляюць на мелыя і немаючыя клінічнае значэнне. Пад клінічна значнымі антыцеламі маюць на ўвазе антыцелы, здольныя выклікаць in vivo разбурэнне эрытрацытаў, якія маюць на мембране адпаведны антыген, і з існаваннем якіх звязаны ўзнікненне гемалітычная хваробы нованароджаных, посттрансфузійных гемалітычная ўскладненні або ўкарачэнне выжывання пералітых эрытрацытаў.

Тэсты, ужывальныя для скрынінга антыцелаў, павінны выяўляць клінічна-значныя антыцелы і ўключаюць: антыглабулінавы тэст пры 37 АС, альбо яго мадыфікацыю аналагічнай адчувальнасці (раствор нізкай іённай сілы, гелевый тест), метад з ужываннем 10% жэлаціну і мікраскапіяваннем выніку.

Эрытрацыты тыпаваных донараў, прызначаныя для даследавання антыцел, могуць быць свежапрыгатаванымі ці кансерваванымі.

Фенатып стандартных эрытрацытаў: звычайна панэль, якая складаецца з трох узораў эрытрацытаў групы O. напрыклад: адзін узор эрытрацытаў фенатып сcDEЕК-, другі ўзор: SSDeeK-, трэці ўзор: csddeeK. Эрытрацыты і панэлі павінны гэтак жа ўтрымоўваць антыгены: Фя, Fyb, Jka, Jkb, С, с, CW, Леа (пажадана гамазіготы па гэтых генах). Для даследавання антыцелаў у донараў дапускаецца прымяненне сумесі трох узораў тэст- эрытрацытаў названых фенатыпаў.

Сыроватка ўсіх донараў даследуецца на наяўнасць антыцелаў да антыгенаў эрытрацытаў незалежна ад рэзус-прыналежнасці. У донараў, якія не маюць у сыроватцы антыцелаў да антыгенаў эрытрацытаў, паўторныя даследаванні праводзяць адзін раз у год, пры адсутнасці ў анамнезе пераліванняў крыві ці цяжарнасцяў. У выпадку выяўлення нерэгулярных антыцелаў даследаванне па скрынінг антыцелаў праводзяць пры кожнай крывадачы.

У выпадку выяўлення нерэгулярных антиэритроцитарных антыцелаў суцэльная кроў ці плазма донара не павінна выкарыстоўвацца для пералівання (дапускаецца падрыхтоўка адмытых або размарожаных эрытрацытаў), такую ​​плазму мэтазгодна выкарыстоўваць для вырабу тыпавальных сываратак..

Індывідуальныя патрабаванні да медыцынскага абследавання донараў

Актыўныя донары крыві ці яе кампанентаў абодвух полаў прадстаўляюць:

• кожныя шэсць месяцаў медыцынскую даведку амбулаторна-паліклінічнай установы па месцы жыхарства або па месцы прымацавання з указаннем перанесеных за мінулае паўгоддзе захворванняў;
• адзін раз у год дадзеныя лабараторна-клінічнага аналізу мачы, рэнтгенаскапічнага (або флюараграфічнага) абследаванні органаў грудной клеткі, электракардыяграфіі;
• кожныя тры месяцы даведку аб адсутнасці кантакту па гепатыце А;
• кожныя шэсць месяцаў даведку аб адсутнасці кантакту па гепатытах В і С;

Актыўныя донары-жанчыны штогод прадстаўляюць даведку аб гінекалагічным статусе на дзень выдачы даведкі. (перанесеныя захворванні, аператыўныя ўмяшанні, роды, адсутнасць цяжарнасці).

ІН донараў плазмы пры першасным, на ахвяраванні, клініка-лабараторным даследаванні крыві дадаткова вызначаюць змест агульнага бялку ў сыроватцы крыві. Пры паўторных данацыях плазмы і клетак – вызначэнне ўзроўню гемаглабіну ў крыві. Пасля кожных пяці плазмаферэзаў – змест агульнага бялку ў сыроватцы крыві, пры неабходнасці – змест альбуміна і імунаглабулінаў.

ІН донараў клетак (трамбацытаў, лейкацытаў) пры першасным, на ахвяраванні, клініка-лабараторным даследаванні крыві дадаткова выконваюць клінічны аналіз крыві з падлікам трамбацытаў і / або лейкацытаў і змест агульнага бялку ў сыроватцы крыві.

Пры паўторных данацыях – вызначэнне ўзроўню гемаглабіну ў крыві, пры неабходнасці – падлік колькасці трамбацытаў і / або лейкацытаў, а пасля кожных пяці цытаферэзаў – змест агульнага бялку ў сыроватцы крыві і клінічны аналіз крыві з падлікам трамбацытаў.

ІН донараў імуннай плазмы дадаткова вызначаюць тытр спецыфічных імунных антыцелаў.